Công chứng cho người khiếm thính: Thủ tục đảm bảo quyền lợi và ý chí pháp lý

03/06/2025

Trong một xã hội công bằng, mọi công dân đều có quyền tiếp cận các dịch vụ pháp lý để bảo vệ quyền lợi và thực hiện các giao dịch dân sự của mình. Đối với người khiếm thính (hay người điếc), việc tham gia vào các thủ tục công chứng như hợp đồng, di chúc, ủy quyền... đòi hỏi sự hỗ trợ đặc biệt. Bài viết này sẽ đi sâu vào các quy định pháp luật, thủ tục cần thiết, vai trò của phiên dịch và những lưu ý quan trọng để công chứng cho người khiếm thính được diễn ra một cách thuận lợi, hợp pháp và đảm bảo tuyệt đối ý chí của họ.

💡 Công chứng cho người khiếm thính là gì?

Công chứng cho người khiếm thính (hay còn gọi là người điếc) là một dịch vụ pháp lý đặc thù, nhằm xóa bỏ rào cản giao tiếp, giúp người điếc hoàn tất các thủ tục công chứng một cách đầy đủ và chính xác. Mục tiêu là đảm bảo mọi người, bất kể khuyết tật, đều có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ dân sự một cách bình đẳng trước pháp luật.

Căn cứ pháp lý quan trọng:

Hiến pháp 2013: Khoản 1 Điều 16 quy định mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.
Luật Người khuyết tật 2010: Quy định về quyền của người khuyết tật được sống bình đẳng, tham gia đầy đủ vào các hoạt động xã hội.
Luật Công chứng 2014: Điều 49 quy định cụ thể về việc công chứng đối với người không đọc được, không nghe được, không ký, điểm chỉ được.
Bộ luật Dân sự 2015: Các quy định về năng lực hành vi dân sự và ý chí khi tham gia giao dịch.

công chứng cho người khiếm thính

Có thể bạn quan tâm>>> Công chứng di chúc cho người không biết chữ: Thủ tục chi tiết và hiệu lực pháp lý

📝 Thủ Tục Công Chứng Cho Người Khiếm Thính: Quy Trình Chi Tiết

Về cơ bản, thủ tục công chứng cho người khiếm thính tương tự như đối với người bình thường, nhưng có thêm các yêu cầu đặc biệt về hỗ trợ giao tiếp để đảm bảo người khiếm thính hiểu rõ nội dung văn bản và diễn đạt đúng ý chí của mình.

1. Chuẩn Bị Hồ Sơ Giấy Tờ 📁

Người yêu cầu công chứng cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ theo yêu cầu của loại hợp đồng, giao dịch định công chứng. Ví dụ:

Giấy tờ nhân thân: Chứng minh nhân dân (CMND)/Căn cước công dân (CCCD) hoặc Hộ chiếu còn thời hạn.
Giấy tờ liên quan đến đối tượng của hợp đồng/giao dịch:
- Đối với mua bán nhà đất: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (Sổ đỏ/Sổ hồng).
- Đối với di chúc: Các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (Sổ đỏ, đăng ký xe, sổ tiết kiệm...).
- Các loại giấy tờ khác tùy theo tính chất của giao dịch.

2. Thông Báo và Đặt Lịch Hẹn Với Văn Phòng Công Chứng 📞

Đây là bước cực kỳ quan trọng để văn phòng công chứng chuẩn bị các hỗ trợ cần thiết:

Thông báo rõ ràng: Khi đặt lịch hẹn, hãy thông báo cụ thể rằng người yêu cầu công chứng là người khiếm thính và cần sự hỗ trợ về phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu hoặc phương thức giao tiếp phù hợp.
Hỏi về dịch vụ hỗ trợ: Hỏi xem văn phòng có phiên dịch viên nội bộ không, hay có thể giới thiệu phiên dịch viên bên ngoài. Nếu không, hãy hỏi về yêu cầu đối với người phiên dịch do gia đình sắp xếp.

3. Quy Trình Công Chứng Tại Văn Phòng (hoặc tại nhà) 🏢

Khi buổi công chứng diễn ra, các bước sẽ được thực hiện với sự hỗ trợ đặc biệt:

Trình bày nhu cầu: Người khiếm thính (hoặc người thân đi cùng) trình bày rõ ràng nhu cầu, nội dung công chứng cần làm trước công chứng viên.
Sự hiện diện của phiên dịch/người làm chứng:
- Bắt buộc có phiên dịch viên hoặc người làm chứng: Theo Điều 49 Luật Công chứng 2014, đối với người không nghe được, công chứng viên phải đọc và giải thích rõ ràng văn bản công chứng cho người làm chứng nghe và những người này phải ký vào văn bản công chứng. Người làm chứng phải có đủ năng lực hành vi dân sự và không có quyền, lợi ích hoặc nghĩa vụ liên quan đến giao dịch.
- Vai trò của phiên dịch: Phiên dịch viên ngôn ngữ ký hiệu (nếu có) hoặc người làm chứng có hiểu biết về ngôn ngữ ký hiệu sẽ là cầu nối để truyền đạt thông tin chính xác giữa công chứng viên và người khiếm thính. Phiên dịch viên phải là người khách quan, trung thực và không có quyền lợi liên quan đến giao dịch.
Xác nhận ý chí: Công chứng viên sẽ đảm bảo rằng người khiếm thính đã hiểu rõ toàn bộ nội dung của văn bản công chứng thông qua phiên dịch/người làm chứng. Công chứng viên phải hỏi lại và xác nhận sự đồng thuận của người khiếm thính.
Ký tên hoặc điểm chỉ: Người khiếm thính sẽ tự ký tên vào văn bản công chứng.
- Nếu không thể ký tên (do khiếm khuyết vận động): Áp dụng phương thức điểm chỉ (dùng dấu vân tay) hoặc nhờ người làm chứng ký thay dưới sự giám sát của công chứng viên và phải có 02 người làm chứng(theo Khoản 5 Điều 49 Luật Công chứng 2014). Công chứng viên phải ghi rõ việc này vào lời chứng.

Ví dụ minh họa:

Ông An là người khiếm thính bẩm sinh, muốn lập di chúc để lại căn nhà cho con trai. Ông đến Văn phòng Công chứng X cùng với chị B (hàng xóm, không có quyền lợi trong di chúc và biết ngôn ngữ ký hiệu).

Ông An nộp hồ sơ (CMND, Sổ đỏ căn nhà).
Công chứng viên giải thích toàn bộ nội dung di chúc và các quy định pháp luật liên quan thông qua chị B (phiên dịch/người làm chứng).
Ông An ra dấu hiệu đồng ý và sau đó tự ký tên vào di chúc. Chị B cũng ký tên với tư cách người làm chứng.
Công chứng viên ghi lời chứng, trong đó nêu rõ việc ông An là người khiếm thính và nội dung đã được giải thích thông qua người làm chứng là chị B.

công chứng cho người khiếm thính

Xem thêm>>> Lập di chúc đất chưa có sổ đỏ: Làm sao để được công nhận và tránh tranh chấp?

🗣️ Phiên Dịch Trong Công Chứng Cho Người Khiếm Thính: Vai Trò Quyết Định

Phiên dịch đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực của các giao dịch công chứng có sự tham gia của người khiếm thính.

Đảm bảo sự hiểu biết: Phiên dịch viên là cầu nối giúp người khiếm thính hiểu rõ mọi điều khoản, nội dung pháp lý phức tạp của hợp đồng, di chúc, ủy quyền. Điều này giúp tránh những sai sót, hiểu nhầm nghiêm trọng.
Xác nhận ý chí thật: Công chứng viên dựa vào sự truyền đạt của phiên dịch để xác định ý chí tự nguyện, minh mẫn của người khiếm thính, đảm bảo văn bản công chứng phản ánh đúng mong muốn của họ, không bị ép buộc hay lừa dối.
Tránh tranh chấp pháp lý: Một giao dịch thiếu phiên dịch hoặc phiên dịch không chính xác có thể dẫn đến tranh chấp sau này, với lập luận rằng người khiếm thính không hiểu rõ nội dung đã ký.

📌 Lưu ý pháp lý về phiên dịch/người làm chứng:

Khoản 2 Điều 49 Luật Công chứng 2014: “Trường hợp người yêu cầu công chứng không đọc được, không nghe được, không ký, điểm chỉ được thì phải có người làm chứng. Công chứng viên phải đọc và giải thích rõ ràng văn bản công chứng cho người làm chứng nghe và ghi vào lời chứng việc đã đọc và giải thích văn bản công chứng có người làm chứng chứng kiến. Người làm chứng phải ký vào văn bản công chứng.”
Điều 638 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về điều kiện của người làm chứng di chúc (phải có đủ năng lực hành vi dân sự, không thuộc diện người thừa kế hay người có quyền, nghĩa vụ liên quan đến di chúc). Điều kiện này cũng được áp dụng tương tự cho người làm chứng trong các giao dịch khác.

💖 Quyền Lợi và Giải Pháp Hỗ Trợ Người Khiếm Thính Khi Làm Thủ Tục Công Chứng

Pháp luật Việt Nam bảo vệ quyền lợi của người khiếm thính, đảm bảo họ được tiếp cận dịch vụ công chứng một cách bình đẳng.

Quyền được hỗ trợ đầy đủ: Người khiếm thính có quyền được cung cấp phiên dịch hoặc được công chứng viên giải thích rõ ràng thông qua người làm chứng hiểu biết ngôn ngữ ký hiệu.
Quyền được hiểu rõ nội dung: Toàn bộ nội dung giao dịch, các điều khoản, quyền và nghĩa vụ đều phải được truyền đạt đầy đủ, chính xác để người khiếm thính hoàn toàn hiểu trước khi quyết định.

Giải pháp Công chứng tại nhà và dịch vụ hỗ trợ cho người khiếm thính 🏠

Hiện nay, nhiều văn phòng công chứng đã phát triển dịch vụ công chứng ngoài trụ sở (công chứng tại nhà, bệnh viện, trại giam...). Đây là giải pháp vô cùng hữu ích cho người khiếm thính, đặc biệt là những người gặp khó khăn trong việc di chuyển.

Tiện lợi: Tiết kiệm thời gian, công sức di chuyển, đặc biệt với người già yếu hoặc khuyết tật vận động kèm khiếm thính.
Tạo môi trường thoải mái: Giúp người khiếm thính cảm thấy an tâm hơn khi thực hiện giao dịch tại môi trường quen thuộc của mình.
Hỗ trợ toàn diện: Văn phòng công chứng có thể sắp xếp phiên dịch viên (nếu có), hoặc tư vấn về yêu cầu đối với người phiên dịch/người làm chứng do gia đình chuẩn bị.

⚠️ Lưu Ý Pháp Lý Khi Công Chứng Cho Người Khiếm Thính

Để đảm bảo tính hợp pháp và tránh rủi ro, cần hết sức chú ý các điểm sau:

Sự hiện diện của phiên dịch/người làm chứng: Đây là điều kiện bắt buộc theo luật. Nếu không có, di chúc/hợp đồng có thể bị vô hiệu.
Đảm bảo sự khách quan của người làm chứng/phiên dịch: Người làm chứng hoặc phiên dịch phải là người hoàn toàn khách quan, không có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến nội dung giao dịch. Điều này giúp đảm bảo ý chí của người khiếm thính được thể hiện trung thực, không bị ảnh hưởng bởi lợi ích của người khác.
Văn bản công chứng phản ánh chính xác ý chí: Công chứng viên phải đảm bảo rằng toàn bộ nội dung của văn bản là đúng với ý chí tự nguyện của người khiếm thính. Việc ghi chép và diễn đạt trong văn bản phải rõ ràng, không gây hiểu lầm.
Người khiếm thính làm giấy tờ công chứng cần chuẩn bị gì?
- CMND/CCCD hoặc hộ chiếu còn hiệu lực.
- Giấy tờ liên quan đến nội dung công chứng (hợp đồng mua bán, di chúc, giấy ủy quyền...).
- Người phiên dịch hoặc liên hệ với văn phòng công chứng để được hỗ trợ phiên dịch.
- Người làm chứng (ít nhất 02 người, nếu người khiếm thính không nghe được và cần người đọc/giải thích văn bản).

❓ Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Công Chứng Cho Người Khiếm Thính

1. Công chứng giấy tờ cho người khiếm thính có cần phiên dịch không? 🗣️

Có, phiên dịch là bắt buộc nếu người khiếm thính không thể tự đọc, viết hoặc không thể tự hiểu và trao đổi thông tin trực tiếp bằng lời nói với công chứng viên. Mục đích của phiên dịch là đảm bảo người khiếm thính hiểu rõ nội dung văn bản và thể hiện đúng ý chí của mình. Người phiên dịch có thể là phiên dịch viên ngôn ngữ ký hiệu chuyên nghiệp hoặc là người làm chứng có khả năng giao tiếp và hiểu biết ngôn ngữ ký hiệu.

2. Nếu người khiếm thính không biết chữ thì làm công chứng thế nào? ✍️

Trong trường hợp người khiếm thính không nghe được và không biết chữ, thì theo Khoản 2 Điều 49 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải đọc và giải thích rõ ràng văn bản công chứng cho người làm chứng nghe. Người làm chứng sẽ xác nhận người khiếm thính đã hiểu và ký vào văn bản. Người khiếm thính sẽ điểm chỉ (dùng dấu vân tay) vào văn bản thay cho chữ ký. Nếu không thể điểm chỉ, có thể nhờ người làm chứng ký thay và công chứng viên ghi rõ vào lời chứng.

3. Công chứng hợp đồng và di chúc cho người khiếm thính có phức tạp hơn không? 🤝

Về mặt nguyên tắc, công chứng hợp đồng và di chúc cho người khiếm thính không phức tạp hơn nhiều về quy trình, nhưng đòi hỏi sự cẩn trọng và chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về mặt giao tiếp. Việc có người phiên dịch hoặc người làm chứng hiểu ngôn ngữ ký hiệu là yếu tố then chốt để đảm bảo ý chí của người khiếm thính được thể hiện chính xác và hợp pháp, từ đó tránh được các tranh chấp về sau.

4. Có thể công chứng tại nhà cho người khiếm thính không? 🏠

Có. Dịch vụ công chứng tại nhà và dịch vụ hỗ trợ cho người khiếm thính đang ngày càng phổ biến và được khuyến khích. Điều này giúp tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người khiếm thính, đặc biệt là những người già yếu, đi lại khó khăn. Công chứng viên sẽ đến tận nơi cư trú để thực hiện thủ tục, vẫn đảm bảo đầy đủ các quy định về phiên dịch và người làm chứng.

5. Người phiên dịch trong công chứng cho người khiếm thính có cần bằng cấp không? 🎓

Pháp luật không yêu cầu người phiên dịch phải có bằng cấp cụ thể, nhưng họ phải có khả năng giao tiếp tốt và hiểu biết về ngôn ngữ ký hiệu (nếu đó là phương tiện giao tiếp của người khiếm thính). Quan trọng hơn, người phiên dịch/làm chứng phải là người khách quan, trung thực và không có bất kỳ quyền lợi hoặc nghĩa vụ nào liên quan đến nội dung giao dịch để đảm bảo tính minh bạch và ý chí tự nguyện của người khiếm thính.

✨ Kết Luận

Công chứng cho người khiếm thính là một lĩnh vực đòi hỏi sự hỗ trợ chuyên biệt, thấu hiểu và tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật. Việc đảm bảo sự hiện diện của phiên dịch hoặc người làm chứng có hiểu biết, cùng với sự cẩn trọng của công chứng viên, sẽ giúp người khiếm thính thực hiện các giao dịch pháp lý một cách tự tin, an toàn và đảm bảo tuyệt đối quyền lợi của mình. Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hoặc hỗ trợ công chứng cho người khiếm thính, đừng ngần ngại liên hệ với văn phòng công chứng uy tín để được hướng dẫn tận tình và chuyên nghiệp.

📍 Cần hỗ trợ tư vấn thực hiện công chứng cho người khiếm thính 📢 Liên hệ ngay Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết!