Tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ: có được tính là di sản thừa kế?

25/11/2025

Quyền lợi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ (BHNT) là một khoản tài chính lớn, thường phát sinh khi người được bảo hiểm qua đời. Việc xác định tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ có thuộc di sản thừa kế hay không là vấn đề pháp lý then chốt, quyết định khoản tiền này sẽ thuộc về người thụ hưởng hay được chia cho tất cả những người thừa kế theo pháp luật.

Bài viết này đi sâu vào các quy định pháp luật để làm rõ vấn đề này, đồng thời cung cấp các khái niệm pháp lý liên quan.

Có thể bạn quan tâm>>>Tài sản thừa kế nào phải nộp thuế thu nhập cá nhân? Quy định mới nhất 2025

>>>Thừa kế sổ tiết kiệm: Cách rút tiền tại ngân hàng sau khi chủ tài khoản mất

1. 🔑 Các khái niệm cốt lõi

Để hiểu rõ về mối quan hệ giữa bảo hiểm và thừa kế, cần nắm vững các định nghĩa sau:

Di sản (Điều 612 BLDS 2015): Là tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Di sản bao gồm tài sản hiện vật, quyền tài sản và nghĩa vụ tài sản.
Thừa kế theo Pháp luật (Điều 651 BLDS 2015): Là việc phân chia di sản cho những người thuộc các hàng thừa kế (hàng thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi) nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp/không bao trùm hết di sản.
Người Thụ Hưởng Bảo hiểm: Là tổ chức, cá nhân được bên mua bảo hiểm chỉ định để nhận tiền bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm (Khoản 7, Điều 4 Luật KDBH 2022). Người này không nhất thiết phải là người thừa kế.

Tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ

2. 🛡️ Nguyên tắc pháp lý: Quyền lợi hợp đồng (không thuộc di sản)

Quy định pháp luật khẳng định tiền BHNT không được tính vào khối di sản thừa kế nếu hợp đồng đã chỉ định rõ người thụ hưởng.

2.1. Cơ sở pháp lý

Luật Kinh doanh Bảo hiểm (KDBH) 2022 (Khoản 3, Điều 44): Tiền bồi thường, trả tiền bảo hiểm không phải là di sản. Tiền bảo hiểm nhân thọ là một trường hợp ngoại lệ theo quy định của Luật KDBH, tách biệt khỏi quy tắc chung về di sản thừa kế.
Mục đích: Khi hợp đồng đã chỉ định Người thụ hưởng rõ ràng, khoản tiền này trở thành nghĩa vụ trả tiền theo hợp đồng giữa Công ty Bảo hiểm và Người thụ hưởng. Quyền nhận tiền bảo hiểm hoàn toàn độc lập và vượt lên trên quyền thừa kế theo di chúc hay theo pháp luật.

2.2. Phân tích trường hợp có chỉ định người thụ hưởng

Người được chỉ định thụ hưởng có quyền nhận tiền chi trả bảo hiểm trực tiếp, không cần thông qua thủ tục khai nhận di sản.

💡 Ví dụ Minh họa: Ông A mua BHNT và chỉ định người em gái (không thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ông) là người thụ hưởng. Khi Ông A qua đời, số tiền bảo hiểm được chuyển trực tiếp cho em gái. Các đồng thừa kế hàng thứ nhất của Ông A (vợ, con) không có quyền yêu cầu chia khoản tiền này.

tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ có thuộc di sản thừa kế

🔗 Để đảm bảo quyền thụ hưởng tiền bảo hiểm và phân chia di sản đúng pháp luật, bạn có thể liên hệ Văn phòng công chứng để được tư vấn chi tiết.

3. 💰 Trường hợp ngoại lệ: Khi tiền bảo hiểm trở thành di sản

Chỉ trong những trường hợp đặc biệt sau, tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ có thuộc di sản thừa kế và được gộp vào khối di sản của người đã chết, phân chia theo quy tắc thừa kế:

3.1. Hợp đồng không chỉ định người thụ hưởng hoặc người thụ hưởng đã chết

Căn cứ: Theo Điều 41 Luật KDBH 2022, nếu hợp đồng BHNT không chỉ định người thụ hưởng hoặc người thụ hưởng được chỉ định đã chết trước hoặc chết đồng thời với người được bảo hiểm (và không có quy định khác về người thụ hưởng thay thế).
Xử lý: Khoản tiền bảo hiểm sẽ được trả cho người thừa kế theo pháp luật của người được bảo hiểm. Khi đó, khoản tiền này được gộp vào di sản và chia theo quy tắc phân chia thừa kế (Điều 651 BLDS 2015).

📝 Ví dụ Minh họa: Bà B mua BHNT nhưng chỉ ghi “người thân” là người thụ hưởng (không chỉ định cụ thể). Vì người thụ hưởng không được xác định rõ ràng, số tiền bảo hiểm trở thành di sản của Bà B và được chia đều cho những người thừa kế hàng thứ nhất.

3.2. Tiền bảo hiểm có yếu tố tài sản chung vợ chồng

Khi hợp đồng BHNT được mua trong thời kỳ hôn nhân, cần xem xét:

Phí bảo hiểm: Khoản tiền dùng để đóng phí BHNT trong thời kỳ hôn nhân có thể được coi là tài sản chung của vợ chồng (Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014).
Trường hợp tranh chấp: Khi ly hôn, giá trị hoàn lại của hợp đồng BHNT có thể được xem là tài sản chung để phân chia. Tuy nhiên, khi sự kiện bảo hiểm xảy ra (người được bảo hiểm chết), quyền lợi nhận tiền bảo hiểm vẫn ưu tiên tuân theo sự chỉ định của hợp đồng.

Có thể bạn quan tâm>>>Di chúc lập ở nước ngoài có hiệu lực pháp luật ở Việt Nam không?

❓ Các câu hỏi thường gặp về thừa kế tiền bảo hiểm

Q1: Tiền bảo hiểm nhân thọ có được chia theo di sản thừa kế không nếu tôi là người thụ hưởng?

🌟 Trả lời: Không. Nếu bạn là người thụ hưởng được chỉ định, khoản tiền đó là quyền lợi hợp đồng của bạn và không thuộc di sản để chia cho các người thừa kế khác (Khoản 3, Điều 44 Luật KDBH).

Q2: Trường hợp tiền bảo hiểm nhân thọ là di sản thừa kế là khi nào?

🌟 Trả lời: Khi hợp đồng không chỉ định người thụ hưởng hoặc người thụ hưởng đã chết trước người được bảo hiểm và không có người thụ hưởng thay thế (Điều 41 Luật KDBH).

Q3: Người thụ hưởng bảo hiểm nhân thọ có phải là người thừa kế hợp pháp không?

🌟 Trả lời: Không bắt buộc. Người thụ hưởng được chỉ định theo ý chí của bên mua bảo hiểm, không cần có quan hệ thừa kế (ví dụ: có thể là bạn bè, đồng nghiệp, hoặc tổ chức).

Q4: Tiền bảo hiểm nhân thọ không chỉ định người thụ hưởng thì được chia cho ai?

🌟 Trả lời: Sẽ được chia cho những người thừa kế theo pháp luật, theo hàng thừa kế quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 (vợ, chồng, cha, mẹ, con).

Q5: Quyền thay đổi người thụ hưởng được quy định thế nào?

🌟 Trả lời: Người mua bảo hiểm có quyền đơn phương thay đổi người thụ hưởng bất cứ lúc nào, miễn là có văn bản thông báo cho doanh nghiệp bảo hiểm (Điều 41 Luật KDBH).

✅ Kết luận

Việc xác định tiền bồi thường bảo hiểm nhân thọ có thuộc di sản thừa kế hay không hoàn toàn phụ thuộc vào việc kiểm tra hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và sự chỉ định người thụ hưởng.

Để tránh tranh chấp và đảm bảo khoản tiền chi trả đúng ý chí của mình, người mua bảo hiểm cần luôn kiểm tra, chỉ định rõ ràng người thụ hưởng, và cân nhắc chỉ định người thụ hưởng dự phòng.
Nếu không chỉ định, rủi ro pháp lý sẽ xảy ra và khoản tiền có thể bị phân chia theo Luật Thừa kế.

📍 Cần hỗ trợ tư vấn thực hiện thủ tục công chứng 📢 Liên hệ ngay Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết!