Lập di chúc nhiều tài sản: Nên gộp chung hay chia thành nhiều di chúc?

03/06/2025

Khi sở hữu nhiều loại tài sản đa dạng như nhà đất, xe cộ, tiền gửi, cổ phần hay các khoản đầu tư khác, một trong những băn khoăn lớn của nhiều người là liệu nên lập di chúc nhiều tài sản gộp chung vào một bản hay chia thành nhiều bản di chúc riêng biệt. Quyết định này không chỉ ảnh hưởng đến sự tiện lợi khi lập mà còn tác động trực tiếp đến tính hiệu lực và khả năng tránh tranh chấp sau này. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết ưu, nhược điểm của từng phương án, đồng thời cung cấp các quy định pháp lý và lời khuyên để bạn có thể lập di chúc một cách thông minh và an toàn nhất.

🧐 Di Chúc Nhiều Tài Sản Là Gì?

Di chúc nhiều tài sản là bản di chúc (hoặc các bản di chúc) được lập bởi một cá nhân nhằm định đoạt nhiều loại tài sản khác nhau mà họ đang sở hữu khi còn sống. Các tài sản này có thể rất đa dạng về chủng loại, giá trị, và tình trạng pháp lý, ví dụ:

Bất động sản: Nhà ở, quyền sử dụng đất (đất ở, đất nông nghiệp, đất sản xuất kinh doanh).
Động sản: Xe ô tô, xe máy, đồ trang sức có giá trị, tiền gửi ngân hàng, cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu, các khoản đầu tư khác, tác phẩm nghệ thuật, bộ sưu tập...
Tài sản chung/riêng: Có thể là tài sản riêng của người lập di chúc hoặc tài sản chung với vợ/chồng (trong trường hợp này, người lập di chúc chỉ được định đoạt phần tài sản thuộc sở hữu của mình).

Mục đích cuối cùng của việc lập di chúc nhiều tài sản là để phân chia khối tài sản này một cách rõ ràng, đúng theo ý chí của người để lại di sản, đảm bảo quyền lợi của người thừa kế và giảm thiểu khả năng phát sinh tranh chấp sau này.

Di chúc nhiều tài sản

Có thể bạn quan tâm>>> Công chứng di chúc cho người không biết chữ: Thủ tục chi tiết và hiệu lực pháp lý

⚖️ Gộp Chung Hay Chia Thành Nhiều Di Chúc: Ưu Nhược Điểm?

Việc quyết định lập di chúc nhiều tài sản gộp chung trong một bản hay chia thành nhiều bản riêng biệt đều có những ưu và nhược điểm riêng. Dưới đây là phân tích chi tiết để bạn có cái nhìn toàn diện:

1. Gộp Chung Nhiều Tài Sản Trong Một Di Chúc 📝

Đây là phương án phổ biến nhất, khi tất cả các tài sản và ý chí định đoạt được thể hiện trong một văn bản duy nhất.

Ưu điểm:
- Dễ quản lý và theo dõi: Chỉ có một văn bản gốc duy nhất cần lưu giữ, dễ dàng kiểm tra và đối chiếu, giúp tránh nhầm lẫn giữa các bản di chúc khác nhau.
- Tiết kiệm chi phí công chứng: Bạn chỉ cần thực hiện thủ tục công chứng một lần cho toàn bộ di chúc, giúp tiết kiệm chi phí dịch vụ công chứng và soạn thảo.
- Đảm bảo tính thống nhất: Do tất cả ý chí định đoạt được thể hiện trong cùng một văn bản, nguy cơ xảy ra mâu thuẫn hay không nhất quán giữa các phần tài sản là rất thấp.
Nhược điểm:
- Di chúc có thể rất dài và phức tạp: Nếu số lượng và chủng loại tài sản nhiều, di chúc có thể trở nên rất dài, bao gồm nhiều mục, điều khoản chi tiết, dễ dẫn đến việc bỏ sót tài sản hoặc nhầm lẫn trong việc liệt kê.
- Khó khăn khi chỉnh sửa từng phần: Khi người lập di chúc muốn thay đổi ý chí đối với một phần tài sản nhỏ (ví dụ: muốn thay đổi người thừa kế của một mảnh đất cụ thể), họ có thể sẽ phải sửa đổi hoặc lập di chúc mới cho toàn bộ bản di chúc cũ, tốn kém thời gian và công sức.
- Yêu cầu tính chính xác cao: Việc liệt kê đầy đủ, chính xác thông tin tất cả tài sản (số Giấy chứng nhận, số tài khoản, địa chỉ cụ thể...) trong một văn bản dài đòi hỏi sự cẩn trọng tuyệt đối để tránh sai sót.

2. Chia Thành Nhiều Di Chúc Riêng Biệt 📄📄

Đây là phương án lập nhiều bản di chúc, mỗi bản định đoạt một hoặc một nhóm tài sản cụ thể.

Ưu điểm:
- Nội dung rõ ràng, tập trung: Mỗi bản di chúc chỉ tập trung vào một hoặc vài tài sản nhất định, giúp nội dung di chúc trở nên cô đọng, dễ hiểu và ít khả năng bị nhầm lẫn hơn.
- Dễ dàng chỉnh sửa, bổ sung linh hoạt: Khi muốn thay đổi ý chí đối với một loại tài sản cụ thể, người lập di chúc chỉ cần lập di chúc mới hoặc sửa đổi bản di chúc liên quan đến tài sản đó mà không ảnh hưởng đến các bản di chúc khác. Điều này rất tiện lợi khi có sự biến động về tài sản hoặc ý chí của người lập di chúc theo thời gian.
- Phù hợp với nhiều trường hợp: Thích hợp khi các tài sản nằm ở các địa điểm khác nhau, hoặc khi người lập di chúc muốn định đoạt các loại tài sản khác nhau cho những người thừa kế khác nhau.
Nhược điểm:
- Nguy cơ mâu thuẫn giữa các bản di chúc cao: Đây là nhược điểm lớn nhất. Nếu các bản di chúc được lập vào các thời điểm khác nhau mà không có sự rà soát kỹ lưỡng, rất dễ xảy ra tình trạng các bản di chúc mâu thuẫn về nội dung, dẫn đến việc khó xác định ý chí cuối cùng của người lập di chúc và phát sinh tranh chấp thừa kế.
- Tốn kém chi phí hơn: Mỗi bản di chúc riêng biệt (nếu được công chứng/chứng thực) sẽ phát sinh chi phí công chứng, soạn thảo riêng, dẫn đến tổng chi phí cao hơn so với việc gộp chung.
- Phức tạp trong quản lý: Người lập di chúc phải lưu giữ và theo dõi nhiều bản di chúc khác nhau, có nguy cơ thất lạc hoặc nhầm lẫn.

📜 Quy Định Pháp Luật Về Lập Di Chúc Nhiều Tài Sản

Pháp luật Việt Nam không giới hạn số lượng bản di chúc mà một người có thể lập. Điều quan trọng là các bản di chúc đó phải hợp pháp và thể hiện được ý chí nhất quán của người lập di chúc.

Căn cứ pháp lý:
- Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS 2015): Quy định về Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
- Điều 628 BLDS 2015: Quy định về Nội dung của di chúc. Di chúc phải ghi rõ ngày, tháng, năm lập di chúc; họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc; họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản hoặc xác định rõ các điều kiện để xác định người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản; di sản để lại và địa điểm có di sản; chỉ định người thực hiện nghĩa vụ và nội dung của nghĩa vụ; chỉ định người giám hộ, người quản lý di sản.
- Điều 640 BLDS 2015: Quy định về Hiệu lực pháp luật của di chúc. Khoản 5 của điều này nêu rõ: "Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc cuối cùng có hiệu lực". Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật và quản lý các bản di chúc khi có nhiều di chúc được lập.
- Điều 636 BLDS 2015 và Điều 48 Luật Công chứng 2014 quy định về Di chúc bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đây là hình thức được khuyến khích để đảm bảo tính pháp lý.

Lưu ý quan trọng: Dù lập một hay nhiều di chúc, điều cốt yếu là ý chí của người lập di chúc phải được thể hiện rõ ràng, không mâu thuẫn và tuân thủ các quy định về hình thức để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực.

Di chúc nhiều tài sản

Xem thêm>>> Công chứng di chúc tại nhà miễn phí: Tiện lợi & hợp pháp

Di chúc và pháp lý sổ đỏ: Làm sao để không tranh chấp?

Hợp đồng cho tặng hay di chúc: Cách nào tránh tranh chấp thừa kế?

✅ Cách Lập Di Chúc Nhiều Tài Sản Đúng Cách

Để đảm bảo di chúc hợp pháp và tránh mọi rắc rối sau này, bạn nên tuân thủ các bước sau:

Xác định rõ ràng từng loại tài sản: 🕵️‍♀️
- Liệt kê chi tiết tất cả tài sản hiện có, bao gồm loại tài sản (nhà, đất, xe, tiền gửi, cổ phần...), số lượng, giá trị ước tính, và đặc biệt là các thông tin nhận diện pháp lý (số Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, số tài khoản ngân hàng, biển số xe...).
- Xác định rõ đó là tài sản riêng hay tài sản chung để chỉ định đoạt phần của mình.
Quyết định phương án gộp chung hay chia riêng: 🧠
- Chọn gộp chung nếu: Tài sản không quá phức tạp, bạn muốn sự đơn giản, tổng thể, và ít khi có nhu cầu thay đổi.
- Chọn chia riêng nếu: Khối tài sản rất đa dạng, phức tạp, nằm ở nhiều nơi, bạn muốn phân chia rõ ràng từng loại tài sản cho từng đối tượng thừa kế khác nhau, hoặc bạn muốn sự linh hoạt trong việc chỉnh sửa sau này.
Soạn thảo di chúc đầy đủ, chi tiết: ✍️
- Gộp chung: Cần soạn thảo một bản di chúc toàn diện, liệt kê đầy đủ từng tài sản và người thừa kế tương ứng. Dù dài nhưng phải đảm bảo rõ ràng, mạch lạc, tránh hiểu lầm.
- Chia riêng: Mỗi bản di chúc cần tập trung vào một hoặc một nhóm tài sản. Quan trọng nhất là phải đảm bảo nội dung các bản di chúc không được mâu thuẫn lẫn nhau. Ví dụ: Nếu có 2 bản di chúc và cả 2 đều định đoạt cùng một tài sản cho 2 người khác nhau, thì bản di chúc được lập sau cùng sẽ có hiệu lực đối với tài sản đó (theo Khoản 5 Điều 640 BLDS 2015).
Nên công chứng hoặc chứng thực di chúc
- Đây là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo tính pháp lý cao nhất cho di chúc, tránh tranh chấp về sau. Di chúc được công chứng sẽ được công chứng viên xác nhận về năng lực hành vi của người lập di chúc, sự tự nguyện và tính hợp pháp của nội dung.
Lưu giữ di chúc cẩn thận và thông báo cho người liên quan: 🔐
- Bản gốc di chúc nên được cất giữ ở nơi an toàn, bí mật (ví dụ: gửi tại tổ chức công chứng, ngân hàng, hoặc tại nơi tin cậy).
- Nên thông báo cho người thừa kế hoặc người quản lý di sản biết về sự tồn tại và địa điểm của di chúc để họ có thể thực hiện khi cần thiết (không nhất thiết phải tiết lộ nội dung).

Ví dụ minh họa:

Ông Quang sở hữu:

Một căn nhà mặt phố tại Hà Nội, trị giá 15 tỷ đồng.
Một mảnh đất nông nghiệp ở Hòa Bình, trị giá 2 tỷ đồng.
5 tỷ đồng gửi tiết kiệm tại Ngân hàng A.
100.000 cổ phiếu của Công ty B, trị giá 1 tỷ đồng.

Trường hợp 1: Gộp chung trong 1 di chúc (đề xuất cho tài sản không quá phức tạp): Ông Quang lập 1 bản di chúc duy nhất tại Phòng Công chứng. Trong đó, ông liệt kê rõ ràng từng tài sản và người thừa kế: "Tôi Nguyễn Văn Quang, CMND số..., trú tại..., lập di chúc này để định đoạt tài sản của mình. Tôi để lại căn nhà mặt phố tại số X, phường Y, Hà Nội (Giấy CNQSH số..., cấp ngày...) cho con trai là Nguyễn Văn An. Mảnh đất nông nghiệp tại xã C, huyện D, Hòa Bình (Giấy CNQSDĐ số..., cấp ngày...) tôi để lại cho con gái là Nguyễn Thị Bình. Số tiền 5 tỷ đồng tại Ngân hàng A (số tài khoản...), tôi chia đều cho An và Bình. 100.000 cổ phiếu Công ty B (mã số TKCK...) tôi để lại cho cháu ngoại là Trần Văn Cường."

Trường hợp 2: Chia thành nhiều di chúc riêng biệt (đề xuất cho tài sản đa dạng, nằm xa nhau hoặc muốn linh hoạt chỉnh sửa):

Bản di chúc số 1 (công chứng tại Hà Nội): Định đoạt căn nhà mặt phố cho con trai An.
Bản di chúc số 2 (công chứng tại Hòa Bình): Định đoạt mảnh đất nông nghiệp cho con gái Bình.
Bản di chúc số 3 (công chứng tại Hà Nội hoặc nơi thuận tiện): Định đoạt 5 tỷ đồng tiền gửi và 100.000 cổ phiếu cho cháu ngoại Cường.

Nếu chọn phương án 2, ông Quang cần đảm bảo rằng không có bất kỳ di chúc nào khác mâu thuẫn với các bản đã lập. Ví dụ, nếu có bản di chúc cũ cũng định đoạt căn nhà mặt phố cho người khác, thì bản di chúc số 1 (được lập sau cùng) sẽ có hiệu lực đối với căn nhà đó.

❓ Những Câu Hỏi Thường Gặp Về Lập Di Chúc Nhiều Tài Sản

Để giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về việc lập di chúc nhiều tài sản, dưới đây là các câu hỏi thường gặp và giải đáp chi tiết:

1. Lập di chúc cho nhiều tài sản có bắt buộc phải công chứng không?

Không bắt buộc, nhưng rất khuyến khích. Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể được lập bằng văn bản không có người làm chứng, có người làm chứng, có công chứng hoặc chứng thực. Tuy nhiên, việc công chứng di chúc nhiều tài sản sẽ đảm bảo tính hợp pháp cao nhất, minh bạch về ý chí người lập di chúc, và giảm thiểu khả năng bị tranh chấp, vô hiệu sau này. Đặc biệt khi tài sản có giá trị lớn hoặc nhiều loại, công chứng viên sẽ hỗ trợ bạn soạn thảo chính xác và đầy đủ.

2. Làm sao để đảm bảo các bản di chúc không mâu thuẫn nhau khi chia riêng? 🔄

Để tránh mâu thuẫn giữa các bản di chúc, bạn cần:

Ghi rõ ngày, tháng, năm lập trên mỗi bản di chúc. Điều này cực kỳ quan trọng vì bản di chúc có ngày lập sau cùng sẽ có hiệu lực đối với tài sản được định đoạt chung (theo Khoản 5 Điều 640 BLDS 2015).
Ghi rõ phạm vi định đoạt của từng bản: Mỗi bản di chúc nên ghi rõ nó chỉ định đoạt cho tài sản nào cụ thể và không ảnh hưởng đến các tài sản khác.
Rà soát kỹ lưỡng: Khi lập bản di chúc mới, hãy rà soát lại tất cả các bản di chúc cũ để đảm bảo không có sự chồng chéo hoặc mâu thuẫn về cùng một tài sản. Tốt nhất là tham vấn luật sư hoặc công chứng viên.

3. Có cần liệt kê cụ thể từng món đồ nhỏ trong di chúc không? 💍

Việc liệt kê chi tiết tài sản trong di chúc tùy thuộc vào mong muốn của người lập di chúc và giá trị của tài sản.

Đối với tài sản có giá trị lớn hoặc giấy tờ sở hữu rõ ràng (nhà, đất, xe, sổ tiết kiệm, cổ phần), bắt buộc phải liệt kê đầy đủ thông tin pháp lý để tránh tranh chấp và dễ dàng thực hiện thủ tục sang tên sau này.
Đối với đồ vật có giá trị nhỏ, hoặc đồ dùng sinh hoạt cá nhân, có thể chỉ cần ghi chung chung ("tất cả đồ dùng sinh hoạt trong căn nhà X"). Tuy nhiên, nếu có món đồ nào bạn đặc biệt muốn dành cho ai đó, nên ghi rõ để tránh hiểu lầm.

4. Nếu tôi muốn thay đổi di chúc đã lập thì phải làm sao? 📝

Theo Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập bất cứ lúc nào.

Sửa đổi, bổ sung: Bạn có thể thêm hoặc bớt nội dung, sửa đổi người thừa kế hoặc tài sản.
Thay thế: Lập một bản di chúc mới hoàn toàn để thay thế bản cũ.
Hủy bỏ: Hủy bỏ toàn bộ hoặc một phần di chúc.

Quan trọng là việc thay đổi này cũng phải tuân thủ hình thức lập di chúc ban đầu (ví dụ: nếu di chúc cũ được công chứng, bản sửa đổi/thay thế cũng nên được công chứng). Nếu bạn đã lập nhiều bản di chúc riêng biệt, hãy đảm bảo rằng việc sửa đổi/hủy bỏ một bản không làm ảnh hưởng đến các bản khác hoặc gây mâu thuẫn.

5. Di chúc miệng có hợp pháp khi tôi có nhiều tài sản không? 🗣️

Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc miệng chỉ được chấp nhận trong trường hợp người lập di chúc không thể lập di chúc bằng văn bản (do bệnh tật, tai nạn hoặc lý do khách quan khác). Đồng thời, di chúc miệng phải có ít nhất hai người làm chứng, và họ phải cùng xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc. Sau đó, trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày người lập di chúc thể hiện ý chí cuối cùng, di chúc miệng phải được công chứng hoặc chứng thực.

Vì sự phức tạp của nhiều tài sản và tính chất dễ gây tranh cãi của di chúc miệng, hình thức này không được khuyến khích để định đoạt nhiều loại tài sản. Nó tiềm ẩn rất nhiều rủi ro về tính xác thực và hiệu lực pháp lý, dễ dẫn đến tranh chấp. Luôn ưu tiên lập di chúc bằng văn bản và có công chứng.

✨ Kết Luận

Việc lập di chúc nhiều tài sản có thể gộp chung trong một bản hay chia thành nhiều bản riêng tùy thuộc vào số lượng, tính chất tài sản và mong muốn của người lập. Không có một câu trả lời duy nhất phù hợp cho mọi trường hợp.

Quan trọng nhất là dù chọn phương án nào, bạn cũng phải đảm bảo nội dung di chúc rõ ràng, hợp pháp, không mâu thuẫn và được công chứng/chứng thực để tránh mọi tranh chấp không đáng có sau này. Hãy coi việc lập di chúc là một hành động thể hiện trách nhiệm và sự chu đáo đối với tài sản và những người thân yêu của bạn.

📍 Cần hỗ trợ tư vấn thực hiện thủ tục lập di chúc 📢 Liên hệ ngay Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết!