Được hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc – Chi tiết các trường hợp đặc biệt

05/06/2025

Việc lập di chúc cũng là tuyệt đối. Có những trường hợp đặc biệt mà pháp luật bảo vệ, cho phép một số đối tượng chỉ định tên hoặc thậm chí bị truất quyền thừa kế. Vậy, không? Câu trả lời là: Có, trong một số trường hợp được pháp luật quy định cụ thể.

Bài viết này sẽ đi sâu phân tích các đối tượng này, căn cứ pháp lý, ví dụ minh họa và những tình huống thường gặp trong thực tiễn.

🏛 Căn cứ pháp lý liên quan đến vấn đề được hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc

được quy định chủ yếu bởi:

Bộ luật Dân sự 2015: Đặc biệt là Điều 644 theo pháp luật (Điều 650, 651).
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Các quy định về quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ – con, vợ – chồng, làm cơ sở xác định mối quan hệ thân nhân.
Thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân Tối cao và các cấp Tòa án: Đóng vai trò hướng dẫn áp dụng pháp luật trong các vụ việc cụ thể.

hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc

Có thể bạn quan tâm>>> Con nuôi có được hưởng thừa kế như con đẻ? – Giải đáp chi tiết

👥?

vẫn có quyền được hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản:

1. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc

Đây là quy định mang tính nhân đạo, bảo vệ quyền lợi của những người thân thuộc gần gũi nhất và đang trong tình trạng cần được bảo vệ. Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, hoặc thậm chí bị truất quyền hưởng di sản:

Con chưa thành niên của người để lại di sản (con đẻ, con nuôi hợp pháp).
Cha, mẹ của người để lại di sản (cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi) đã thành niên nhưng mất khả năng lao động.
Vợ, chồng của người để lại di sản đã thành niên nhưng mất khả năng lao động.

💡 Mức hưởng: Những người này sẽ được hưởng theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật.

📌 Giải thích và Ví dụ minh họa:

Con chưa thành niên: có ghi thế nào, con chưa thành niên vẫn có quyền hưởng di sản. Ví dụ: không nhắc đến C, C vẫn là con chưa thành niên của ông A và có quyền được hưởng di sản.
- Giả sử, nếu chia theo pháp luật (có B và C), mỗi người con sẽ được 1.5 tỷ đồng.
- , C vẫn được hưởng ít nhất $\frac{2}{3}$ của 1.5 tỷ đồng $= 1$ tỷ đồng. Căn nhà sẽ được chia thành hai phần, B hưởng 2 tỷ, C hưởng 1 tỷ.
Cha, mẹ, vợ, chồng đã thành niên nhưng mất khả năng lao động: Mất khả năng lao động ở đây thường được hiểu là người bị bệnh tật, tuổi già (đến tuổi nghỉ hưu theo quy định pháp luật) mà không có thu nhập hoặc thu nhập không đủ sống, không thể tự nuôi sống bản thân. Ví dụ:, bà K vẫn thuộc đối tượng được bảo vệ và có quyền hưởng một phần di sản theo Điều 644 BLDS 2015.

⚠️ Lưu ý: khác...).

hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc

Xem thêm>>> Di chúc có điều kiện cấm người thừa kế chuyển nhượng – Có hợp lệ?

2. Người thừa kế theo pháp luật khi di chúc bị vô hiệu hoặc không có di chúc

Nếu bị vô hiệu (toàn bộ hoặc một phần) hoặc không có di chúc hay không.

📜 Căn cứ pháp lý: Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 theo pháp luật:

.
không hợp pháp.
.
mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết.
thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại, bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại."

🔹 Tình huống hay gặp và Ví dụ minh họa:

không hợp lệ: thứ nhất của ông (vợ, con).
:.
: theo pháp luật.

3. nhưng việc truất quyền không hợp pháp

(khoản 1 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015). Tuy nhiên, việc truất quyền này phải hợp pháp và có căn cứ theo quy định tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 về những người không được quyền hưởng di sản.

không đúng lý do pháp luật quy định (ví dụ: truất quyền vì lý do cá nhân không liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật hoặc đạo đức nghiêm trọng), hoặc người bị truất quyền lại thuộc diện được bảo vệ theo Điều 644 BLDS 2015 (con chưa thành niên, cha mẹ/vợ/chồng mất khả năng lao động), thì họ vẫn có thể được chia phần di sản hợp pháp.

Ví dụ: của con trai là Q với lý do Q không nghe lời ông. Tuy nhiên, Q không thuộc các trường hợp bị truất quyền theo Điều 621 BLDS 2015. Hơn nữa, tại thời điểm ông P mất, Q đang bị bệnh nặng, mất khả năng lao động. Trong trường hợp này, việc truất quyền của ông P có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu hoặc Q vẫn được hưởng phần di sản theo Điều 644 BLDS 2015.

⚖: Xử lý thế nào?

, họ có thể yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp.

a) Các bước cơ bản để yêu cầu chia di sản tại Tòa án:

Thu thập tài liệu, chứng cứ:
- Giấy tờ chứng minh mối quan hệ thân nhân: giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, giấy đăng ký kết hôn, giấy xác nhận con nuôi…
- Giấy tờ chứng minh tình trạng sức khỏe, khả năng lao động (nếu là người phụ thuộc): bệnh án, kết luận giám định y khoa, xác nhận của chính quyền địa phương…
- (nếu có), các giấy tờ liên quan đến di sản.
Lập đơn khởi kiện: vô hiệu,…) và các chứng cứ đính kèm.
Nộp đơn khởi kiện: Nộp đơn và hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền (thường là Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có di sản hoặc nơi cư trú của người để lại di sản cuối cùng).
Tham gia tố tụng: Tham gia các phiên hòa giải, cung cấp thêm chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án, tham gia phiên tòa xét xử.

b) Lưu ý quan trọng:

cũng được chia tài sản. Quyền này chỉ dành cho những người thuộc trường hợp được pháp luật bảo vệ (Điều 644 BLDS 2015), hoặc khi có vi phạm điều kiện hợp lệ dẫn đến bị vô hiệu.
vô hiệu cần có đủ căn cứ pháp lý và thực tiễn vững chắc. Do đó, việc tham vấn luật sư là vô cùng cần thiết.

💡 Kết luận

Việc được hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc là một nguyên tắc quan trọng trong pháp luật thừa kế không hợp lệ.

, nếu thuộc các đối tượng sau:

Con chưa thành niên của người để lại di sản.
Cha, mẹ, vợ/chồng đã thành niên nhưng mất khả năng lao động của người để lại di sản.
theo pháp luật hợp lệ.
Người bị truất quyền thừa kế nhưng việc truất quyền đó không hợp pháp theo quy định của luật.

❓ Các câu hỏi thường gặp về hưởng thừa kế khi không có tên trong di chúc

không?

A1: ✅ Có thể. Nếu con riêng là con ruột của người để lại di sản và thuộc một trong các trường hợp sau:

Con chưa thành niên tại thời điểm người cha/mẹ để lại di sản qua đời (Điều 644 BLDS 2015).

thứ nhất (Điều 651 BLDS 2015 ngang bằng với con chung nếu mối quan hệ cha/mẹ - con được pháp luật công nhận.

là bao lâu?

A2: ⏳ Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản có thể bị mất.

viết tay không có công chứng không?

A3: 📝 viết tay vẫn có thể hợp lệ nếu đáp ứng đủ các điều kiện về hình thức và nội dung theo Điều 630, 631, 632 Bộ luật Dân sự 2015. Điều quan trọng là phải do chính người lập di chúc viết và ký tên, không bị ép buộc, lừa dối, và người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt khi lập. Nếu di chúc viết tay hợp lệ, những người không có tên trong di chúc nếu họ thuộc trường hợp được bảo vệ theo Điều 644 BLDS 2015 đó vô hiệu, và di sản sẽ được chia theo pháp luật.

không?

A4: 💖 Người có công nuôi dưỡng người để lại di sản nhưng không có tên trong di chúc không mặc nhiên được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, nếu họ thuộc diện "người phụ thuộc vào người chết" và mất khả năng lao động theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015. Việc chứng minh tình trạng "người phụ thuộc" và "mất khả năng lao động" là rất quan trọng.

nhưng người đó từ chối nhận di sản, thì tài sản đó sẽ đi đâu?

A5: 🔄 Theo Điều 642 Bộ luật Dân sự 2015 từ chối nhận di sản, phần di sản đó sẽ được xử lý như sau:

Nếu có người thừa kế thế vị (trong trường hợp con của người từ chối nhận di sản), thì người thừa kế thế vị đó sẽ được hưởng.
Nếu không có người thừa kế thế vị hoặc người thừa kế thế vị cũng từ chối, phần di sản đó sẽ được chia cho những người thừa kế khác theo di chúc, nếu di chúc có quy định.
Nếu không có quy định trong di chúc, hoặc những người thừa kế theo di chúc khác cũng từ chối, thì phần di sản đó sẽ được chia theo pháp luật. Điều này có nghĩa là những người không có tên trong di chúc nhưng thuộc hàng thừa kế theo pháp luật có thể được hưởng trong trường hợp này.

📍 Cần hỗ trợ tư vấn thực hiện thủ tục công chứng 📢 Liên hệ ngay Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết!