Con nuôi có được hưởng thừa kế như con đẻ? – Giải đáp chi tiết

05/06/2025

Việc con nuôi có được hưởng thừa kế như con đẻ luôn là một trong những vấn đề pháp lý được quan tâm hàng đầu, đặc biệt khi liên quan đến quyền lợi tài sản trong gia đình. Pháp luật Việt Nam đã có những quy định rõ ràng nhằm đảm bảo sự bình đẳng giữa con nuôi và con đẻ trong quan hệ thừa kế. Bài viết này sẽ đi sâu giải đáp thắc mắc này, phân tích chi tiết các quy định pháp luật liên quan, và so sánh thừa kế của con nuôi và con đẻ để bạn nắm vững quyền lợi hợp pháp của mọi thành viên trong gia đình.

📜 Quyền thừa kế của con nuôi theo luật hiện hành

Theo Bộ luật Dân sự 2015, con nuôi hưởng thừa kế theo luật tương tự như con đẻ. Cụ thể:

Khoản 2 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau: “Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
- Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.”

Điều này có nghĩa là, khi cha mẹ nuôi qua đời mà không để lại di chúc, con nuôi sẽ được hưởng phần di sản ngang bằng với con đẻ, vợ/chồng, cha/mẹ đẻ, cha/mẹ nuôi của người chết. Quy định này khẳng định một cách rõ ràng rằng con nuôi có quyền thừa kế không thua kém con đẻ, miễn là việc nhận con nuôi đã được thực hiện hợp pháp theo quy định của Luật Nuôi con nuôi 2010.

Có thể bạn quan tâm>>> Quyền thừa kế con riêng: Có được chia nếu không có tên trong di chúc?

>>> Lập di chúc nhiều tài sản: Nên gộp chung hay chia thành nhiều di chúc?

⚖️ So sánh thừa kế của con nuôi và con đẻ

Về mặt pháp lý, thừa kế của con nuôi và con đẻ là hoàn toàn tương đương nhau nếu việc nhận con nuôi đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận hợp pháp.

Tiêu chí so sánh	Con đẻ	Con nuôi
Quyền thừa kế theo pháp luật	Thuộc hàng thừa kế thứ nhất của cha mẹ đẻ.	Thuộc hàng thừa kế thứ nhất của cha mẹ nuôi.
Giá trị thừa kế	Ngang bằng các thành viên cùng hàng thừa kế.	Ngang bằng các thành viên cùng hàng thừa kế.
Thừa kế theo di chúc	Có thể được hưởng hoặc không, tùy nội dung di chúc.	Có thể được hưởng hoặc không, tùy nội dung di chúc.
Nghĩa vụ cấp dưỡng (nếu có)	Có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha mẹ đẻ nếu cần.	Có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha mẹ nuôi nếu cần.

Lưu ý quan trọng:

Theo Điều 24 Luật Nuôi con nuôi 2010, kể từ thời điểm giao nhận con nuôi, con nuôi có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của con đối với cha mẹ nuôi; cha mẹ nuôi có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con nuôi.
Điều 25 Luật Nuôi con nuôi 2010 cũng quy định rõ: “Kể từ thời điểm quyết định công nhận việc nuôi con nuôi có hiệu lực, con nuôi và cha mẹ đẻ chấm dứt quan hệ cha, mẹ và con.” Điều này có nghĩa là, về nguyên tắc, con nuôi sẽ không còn quyền thừa kế đối với di sản của cha mẹ đẻ, trừ trường hợp được hưởng theo di chúc hoặc thuộc các trường hợp ngoại lệ khác được quy định.

Ví dụ: Ông B và bà C có hai người con đẻ là D và E. Sau đó, ông bà nhận thêm F làm con nuôi hợp pháp. Khi ông B qua đời mà không để lại di chúc, di sản của ông B sẽ được chia đều cho bà C, D, E và F (nếu các bên đều đủ điều kiện hưởng thừa kế và không có người thừa kế hàng trên).

📝 Quy định về thừa kế con nuôi trong di chúc

Trong trường hợp cha mẹ có lập di chúc thừa kế, quyền lợi của con nuôi có thể được điều chỉnh khác so với con đẻ, tùy thuộc vào nội dung di chúc.

Nếu di chúc chỉ định rõ con nuôi được hưởng một phần di sản cụ thể hoặc được hưởng di sản ngang bằng con đẻ, thì con nuôi sẽ được hưởng theo di chúc.
Nếu di chúc không nhắc đến con nuôi, hoặc chỉ nhắc đến con đẻ mà không có điều khoản loại trừ con nuôi khỏi quyền thừa kế, thì con nuôi vẫn được hưởng di sản theo pháp luật đối với phần di sản không được định đoạt trong di chúc hoặc trong trường hợp di chúc không có hiệu lực.
Ngoài ra, theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, kể cả khi con nuôi không được hưởng di sản theo di chúc (tức là bị truất quyền hưởng thừa kế), nếu con nuôi thuộc các trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc (như con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động), thì vẫn được hưởng một phần di sản bằng 2/3 suất của một suất thừa kế theo pháp luật, trừ khi họ từ chối nhận di sản hoặc thuộc trường hợp không được quyền hưởng thừa kế.

>>> Xem thêm: Công chứng di chúc cho người không biết chữ: Thủ tục chi tiết và hiệu lực pháp lý

⚖️ Thừa kế tài sản của con nuôi khi có tranh chấp

Khi xảy ra tranh chấp về tài sản thừa kế, pháp luật về quyền thừa kế của con nuôi sẽ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của con nuôi.

Nếu quyền thừa kế của con nuôi bị xâm phạm (ví dụ: bị các thành viên khác trong gia đình tranh chấp, từ chối công nhận), con nuôi hoặc người đại diện hợp pháp của con nuôi có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết để được nhận phần di sản đúng quy định.
Con nuôi cần xuất trình các giấy tờ chứng minh quan hệ nuôi con nuôi hợp pháp (Quyết định công nhận nuôi con nuôi của cơ quan nhà nước có thẩm quyền) để làm căn cứ pháp lý.
Tòa án sẽ căn cứ vào các quy định của Bộ luật Dân sự, Luật Nuôi con nuôi và các văn bản pháp luật liên quan để phân chia di sản một cách công bằng và hợp pháp.

Con nuôi có được hưởng thừa kế như con đẻ không

Có thể bạn quan tâm>>> Hướng dẫn 3 cách giải quyết tranh chấp đất đai hiệu quả nhất

📈 Con nuôi và quyền lợi thừa kế trong thực tế

Để đảm bảo quyền lợi của con nuôi trong thực tế, việc quan trọng nhất là gia đình nên hoàn tất các thủ tục nhận con nuôi hợp pháp tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú của người nhận con nuôi hoặc con nuôi). Quyết định công nhận việc nuôi con nuôi có hiệu lực pháp luật chính là căn cứ vững chắc nhất để con nuôi có được chia tài sản không theo quy định và để tránh phát sinh tranh chấp về sau.

Mặc dù pháp luật đã rõ ràng, nhưng trong thực tế, các vấn đề về tình cảm, mối quan hệ gia đình phức tạp có thể dẫn đến tranh chấp. Do đó, việc công khai, minh bạch trong mối quan hệ nuôi dưỡng và tài sản là rất cần thiết.

❓ Các câu hỏi thường gặp về quyền thừa kế con nuôi

Q1: Quyết định công nhận nuôi con nuôi có phải là điều kiện duy nhất để con nuôi được hưởng thừa kế không?

A1: ✅ Đúng vậy. Quyết định công nhận nuôi con nuôi của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (UBND cấp xã) là căn cứ pháp lý duy nhất để xác lập quan hệ cha mẹ nuôi - con nuôi. Chỉ khi có quyết định này, con nuôi mới có đầy đủ quyền và nghĩa vụ như con đẻ, bao gồm cả quyền thừa kế của con nuôi theo luật. Nếu chỉ là nuôi dưỡng trên thực tế mà không có quyết định công nhận, con nuôi sẽ không có quyền thừa kế theo pháp luật.

Q2: Con nuôi có được thừa kế tài sản của cha mẹ đẻ không?

A2: ❌ Về nguyên tắc, con nuôi sẽ không được thừa kế tài sản của cha mẹ đẻ sau khi quan hệ nuôi con nuôi được công nhận. Bởi vì, theo Điều 25 Luật Nuôi con nuôi 2010, kể từ thời điểm quyết định công nhận việc nuôi con nuôi có hiệu lực, con nuôi và cha mẹ đẻ chấm dứt quan hệ cha, mẹ và con. Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ nếu cha mẹ đẻ để lại di chúc cho con nuôi hưởng di sản.

Q3: Di chúc có thể loại trừ quyền thừa kế của con nuôi không?

A3: 📝 Có thể. Nếu cha mẹ nuôi lập di chúc thừa kế và không muốn con nuôi hưởng di sản hoặc chỉ muốn con nuôi hưởng một phần nhỏ hơn so với con đẻ, họ hoàn toàn có quyền làm như vậy, miễn là di chúc đó hợp pháp và không vi phạm các quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc (Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015).

Q4: Con nuôi có bắt buộc phải làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế không?

A4: ✍️ Có. Giống như con đẻ, khi cha mẹ nuôi qua đời, để hợp pháp hóa quyền sở hữu tài sản thừa kế, con nuôi (hoặc người đại diện hợp pháp nếu con nuôi chưa thành niên) cần phải thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại Văn phòng công chứng hoặc Phòng công chứng. Sau đó, thực hiện thủ tục đăng ký biến động tại Văn phòng đăng ký đất đai để sang tên Sổ đỏ.

Q5: Nếu cha mẹ nuôi chết mà không có di chúc, con nuôi và con đẻ có được chia di sản ngang nhau không?

A5:✅ Hoàn toàn ngang nhau. Theo khoản 2 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, con nuôi được xếp vào hàng thừa kế thứ nhất, cùng hàng với con đẻ. Do đó, nếu cha mẹ nuôi qua đời mà không có di chúc (thừa kế theo pháp luật), di sản sẽ được chia đều cho tất cả những người thừa kế cùng hàng, bao gồm cả con nuôi và con đẻ (nếu có và đủ điều kiện).

🎯 Kết luận

Việc con nuôi có được hưởng thừa kế như con đẻ là một vấn đề đã được pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng và đảm bảo sự bình đẳng. Quyền thừa kế của con nuôi được pháp luật bảo vệ đầy đủ, miễn là mối quan hệ nuôi con nuôi được xác lập hợp pháp. Việc hiểu đúng và đầy đủ các quy định về thừa kế của con nuôi và con đẻ là vô cùng quan trọng để mỗi gia đình có thể quản lý tài sản và quyền lợi thừa kế một cách minh bạch, công bằng, tránh những tranh chấp không đáng có.

Nếu bạn đang trong quá trình nhận nuôi con nuôi, có tài sản cần lập di chúc, hoặc đang gặp vướng mắc về quyền lợi thừa kế của con nuôi, hãy tìm đến sự tư vấn của các luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để được hỗ trợ cụ thể và chính xác nhất.